46 Yıldır Kapalı Maraş Bölgesi Kademeli olarak halkın kullanımına açıldı. Bir dönemin en gözde tatil yöresi ve Hollywood yıldızlarının uğrak yeri olan kapalı Maraş, Ada’yı ikiye ayıran yeşil hat üzerinde ve bir tampon bölge konumunda bulunuyor. 46 yıldır kapalı olan ve “Hayalet Şehir” olarak da anılan Maraş, yıllardır devam eden Kıbrıs müzakerelerinde pazarlık konusu oldu.

Türk tarafının iyi niyetli adımları neticesinde Maraş’ın defalarca yeniden yerleşime açılma girişimi oldu ancak her seferinde sonuçsuz kaldı.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) sınırları içerisinde yer alan ve 46 yıldır kapalı olan Maraş bölgesinin bir bölümü halkın kullanımına açıldı.

Tatar, “Kendi toprağımızın kamuya ait olan sahil ve Demokrasi Caddesi ile kıyı bölgesini halkımızın istifadesine sunmak üzere fiilen çalışmalarımızı başlatıyoruz.” demişti.

Adeta hayalet bir şehre dönüşen Maraş’a böylece ilk can suyunu verdiklerinin altını çizen Tatar, ” Maraş sahilinden istifade etmeye hep birlikte başlayacağız.” şeklinde konuştu.

Kıbrıs ‘Kapalı Maraş’ın hikayesi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Gazimağusa ilçesinde bulunan; devrinin en görkemli bölgesi, şimdilerin “Hayalet Şehiri” Maraş 46 yıldır kapalı durumda. 1973-1974 yılları arasında dünyanın en lüks turizm merkezlerinden biri olan Maraş, terk edilen görüntüsü ile gizemini koruyor. Yunanca ismi Varosha olan Maraş, şu an tampon bölge olarak stratejik bir öneme sahip.

Askeri bölge olarak kapatılan ve yüksek güvenlik önemleri ile donatılan Maraş 1974 yılından önce adeta bir turizm cenneti konumundaydı. Hollywood yıldızlarının uğrak yeri olan Maraş, lüks arabalar, dönemin teknolojinin çok ilerisinde olan ürünler ve 7 yıldızlı ilk otel ile cennetten sunulan bir kare gibiydi.

HOLLYWOOD YILDIZLARININ İLK TERCİHİ

Turizm sektörünün dinamosu durumundaki Maraş bölgesi 1970’li yıllarda Hollywood yıldızları tarafından sıklıkla ziyaret ediliyordu. Kolay değil, tüm Kıbrıs’ın turizm yükünün yarısından fazlası buradaydı. Konukları arasında sadece zenginler değil, binlerce kilometre öteden akın eden ünlüler de vardı. Ünlüler arasında Marliyn Monroe, Sophia Loren, Elizabeth Taylor, Richard Burton, Raquel Welch ve Brigitte Bardot gibi birbirinden popüler sanatçılar yerini almıştır.

İngiliz Kraliyet Ailesi’ne ait Golden Sands Hotel Dünyanın İlk 7 Yıldızlı Oteli

70’li yılların başında zirvesini yaşayan bölgedeki plajdaki kumlar Mısır’daki çöllerden getirilmişti.Lüks tatil anlayışının merkezindeki Maraş’ta İngiliz Kraliyet ailesi tarafından yapılan Golden Sands Hotel dünyanın ilk 7 yıldızlı oteli olarak biliniyor. İçerisinde bir raylı sistem bile bulunan otelin basamaklarında altın kaplama olduğu iddia edilir.

YALNIZCA TURİZM DEĞİL MÜKEMMEL BİR YAŞAM YERİ

1970’li yıllarda kendi içerisinde bir medeniyet olan Maraş bölgesinde iş yerleri, eğlence merkezleri, müzeler, sinema ve tiyatro salonları, banka ile spor tesisi bulunuyordu. Bölgenin kendi içerisinde ulaşımı sağlamak için raylı sistem oluşturulmuştur. Kendine has parametreleri olan bölgenin içinde 469 ev, 143 resmi daire, 9 kilise, türbe ve mezarlık ile 8 okul yer alıyordu.

Eski adı Varosha’ydı ama otel ve kumarhaneleri öylesine nam salmıştı ki Akdeniz’deki Las Vegas diyenler çoğunluktaydı.

Bu küçük bölgedeki otellerin toplam yatak sayısı on bini geçkindi, bugün bile tüm Kıbrıs’takinden daha fazla olduğunu söylemek pek yanlış olmaz. Bu nüfus, ziyaretçiler bölgeye tüm Türkiye’de olmayan imkanlar bile sağlamıştı. Türkiye’nin yıllar sonra tanışacağı araba  markaları burada ana satış merkezlerini kurmuştu.

1974 yılında gerçekleştirilen askeri müdahale sonrasında bölgenin sivil halka kapatılması kararı alındı.

1974 yılından önce Akdeniz’in en ünlü tatil merkezlerinden biri olan Maraş, 13 Ağustos 1974’ten sonra İkinci Kıbrıs Harekatı ile Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir. Şu anda ise Kıbrıs’ı ikiye ayıran “Yeşil Tampon” bölgesi olarak belirlenmiş ve sivil dolaşıma kapatılmıştır.

Türkiye Barolar Birliğinden Maraş’ta toplantı

Son olarak Türkiye Barolar Birliğince (TBB) 15 Şubat’ta Maraş’ta “Hukuki, Siyasi ve Ekonomik Yönleri ile Kapalı Maraş Açılımı Toplantısı” düzenlenmişti.

Toplantının sonuç bildirgesinde, “Kapalı Maraş’ın 1974 öncesi sakinlerinin ve hak sahiplerinin menfaatlerini gözetecek şekilde, uluslararası hukuka ve hakkaniyete uygun olarak açılması öngörülmelidir.” ifadeleri yer almıştı.

Öte yandan, geçen yıl ağustosta KKTC Başbakan Yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı, KKTC Türk Basını ve Dış Basın Birliğine kayıtlı basın mensuplarına Kapalı Maraş’ı gezdirmişti. Maraş’ı Dışişleri Bakanlığı yetkilileri eşliğinde gezen gazeteciler, bölgenin tarihi ve statüsü hakkında bilgi almıştı.

Rum tarafı Maraş konusunda uzlaşmaz tavrını sürdürdü

Birleşmiş Milletler (BM) himayesindeki Kıbrıs müzakerelerinde kapsamlı bir çözümün parçası olarak da görüşülen Maraş konusu, Rum tarafının uzlaşmaz tavrı sebebiyle çözülemedi.

Maraş, 1980 ve1990’lı yıllarda bu defalarca masaya getirilmiş olmasına rağmen Rum kesiminin karşı çıkması sebebiyle neticeye kavuşturulamadı.

1993’te dönemin BM Genel Sekreteri Butros Gali’nin önerdiği güven artırıcı önlemler paketi çerçevesinde, Türk tarafı, Lefkoşa Uluslararası Havaalanı’nın açılması karşılığında, Maraş’ın BM idaresinde iki tarafın ortak kullanımına açılmasını kabul etti ancak bu plan Rumlar tarafından kabul görmedi.

KKTC’nin Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın 2003’te Rum lider Tasos Papadopulos’a, Kıbrıs’ın her iki tarafına yönelik ve buralardan gerçekleşecek dış ticaret, ulaşım, seyahat ve kültürel ile sportif aktivitelere uygulanan tüm kısıtlamalar kaldırılması karşılığında, Maraş’ın Rum kesiminin kontrolüne verilmesi önerisi de Rum tarafında karşılık bulmadı.

2004’te yapılan Annan Planı referandumunun Rum kesimi tarafından kabul görmesi halinde, Maraş, Rum tarafının denetimine bırakılacaktı. Kıbrıs Türklerinin Annan Planı’na yüzde 64,91 ile “evet” demesine rağmen Rumların yüzde 75,83 ile “hayır” demesi bu çözüm fırsatını da ortadan kaldırdı.

En son 2017’de Crans Montana’da yapılan Kıbrıs Konferansı yine Rum tarafının uzlaşmaz yaklaşımı yüzünden sonuçsuz kalınca, kapsamlı bir çözüm ihtimalinin neredeyse imkansız olduğu görüldü.

Maraş’ın Açılım Süreci Geçen Yıl Başladı

KKTC’de 22 Mayıs’ta kurulan Ulusal Birlik Partisi (UBP) – Halkın Partisi (HP) koalisyon hükümeti, Maraş’ın Türk idaresinde yeniden yerleşime açılmasıyla ilgili çalışmalar başlattı.

KKTC’de geçen yıl 18 Haziran’daki Bakanlar Kurulu toplantısında Maraş’ın açılması konusunda adım atılarak uzman ekiple bilimsel envanter çalışması yapılması yönünde karar alındı.

Geçen yıl temmuzda bölgede yapılan ilk envanter çalışmasına Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay da katılırken KKTC Başbakanı Ersin Tatar da bölgede incelemelerde buldu. Tatar ve Özersay, daha sonra defalarca Maraş’ın açılması yönündeki görüşlerini dile getirdi.Başbakan Tatar, yaptığı değerlendirmede, hükümet olarak kapalı Maraş konusunda bir adım atıldığını, ezberin bozulduğunu belirtmişti.

Maraş’ın 46 yıldır kapalı olarak, bir hayalet şehir haline geldiğini dile getiren Tatar, bu bölgenin açılması konusunda uluslararası hukuka da ters düşmek istemediklerini söyleyerek, “Bizim düşüncemiz, oradaki mal ve mülklerin eski sakinlerine iade edilmesi şartıyla Maraş’ın açılmasıdır.” ifadelerini kullanmıştı.

Özersay da Maraş projesinin, bölgenin KKTC yönetimi altında eski sakinlerinin yerleşimine açılması olduğunu belirtmişti.

EVKAF, Maraş’ın vakıf arazisi olduğunu belirtiyor

Ada’daki Osmanlı mirası Kıbrıs Vakıflar İdaresi (EVKAF), kapalı Maraş’ın bulunduğu arazinin EVKAF’a olduğunu belirtiyor.

EVKAF Genel Müdürü İbrahim Benter, yaptığı açıklamada, Kapalı Maraş bölgesinin 4 bin 500 dönüm civarında olduğunu belirterek, bu alanın Lala Mustafa Paşa Vakfı, Abdullah Paşa Vakfı ve Bilal Ağa Vakfı olmak üzere 3 vakfa ait olduğunu söylemişti.

Benter, Lala Mustafa Paşa’nın, Kıbrıs’ı fethettikten sonra o bölgedeki arazileri kendi parasıyla satın alarak vakfettiğini ve 300 yıl bu araziler vakıf arazisi olarak kullanıldığını kaydederek, “Orada cami ve türbeler var. Fakat İngiliz idaresi döneminde hukuka aykırı bir şekilde bu araziler Rumların ve kilisenin üzerine geçirilmiştir. Aslında Rumlara ve kiliseye mülkiyet hakkı değil kullanım hakkı verilmişti, İngilizler de bunu itiraf etmişti. Dolayısıyla kapalı Maraş yüzde 100 vakıf arazisidir. Bizim elimizde bunu ispat eden tüm vakıf senetleri ve İngiliz tapuları vardır. Ümidimiz kapalı Maraş’ın kullanıma açılması ve vakıf arazisi olarak kullanılmasıdır.” ifadelerini kullanmıştı.

BM Güvenlik Konseyi’nin 1984’te Maraş ile ilgili aldığı 550 sayılı kararda, “Maraş’ın herhangi bir bölümüne kendi sakini dışındaki insanların yerleştirilmesi çabalarını kabul edilmez olarak niteler ve bu bölgenin BM yönetimine devredilmesi çağrısında bulunur.” ifadeleri yer alıyor.